ONEIRON (Liga Spostrzeżeń Duchowych) | Czarne karty (karta F) | 1967-1969

Oneiron & Yan Tomaszewski. Pismo

ONEIRON (Liga Spostrzeżeń Duchowych) | Czarne karty (karta F) | 1967-1969

Wystawa Pismo wpisuje się w cykl działań Kroniki Archeologie, zestawiający ze sobą odległe chronologicznie dzieła i działania artystów, w których przejawiają się podobne postawy, fascynacje, formy i migrujące teksty kulturowe.

Pismo prezentuje równolegle zestaw słynnych Czarnych Kart legendarnego kręgu ONEIRON oraz ich panopticum - Ouroboros i wybrane artefakty ich działalności z końca lat sześćdziesiątych, a także cykl Yana Tomaszewskiego The quick brown fox jumps over the lazy dog i Preissig Antikva realizowany od 2014 roku.
Te dwie autonomiczne części łączą, z jednej strony, przewrotne i utopijne zabiegi tworzenia alfabetycznych czy leksykalnych adaptacji pisma, z drugiej: geograficzne odniesienie do czeskiej Pragi, służące tworzeniu twórczej konfabulacji, hipotetyczności dzieł sztuki, alternatywnych tekstów i wersji historii sztuki.

Grupę ONEIRON zwaną też Ligą Spostrzeżeń Duchowych (LSD) tworzyli w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych Andrzej Urbanowicz, Henryk Waniek, Urszula Broll, Zygmunt Stuchlik i Antoni Halor, a wokół ich działań gromadził się szereg postaci polskiej kontrkultury. Ich istnienie było jednym z najciekawszych przejawów polskiej sztuki psychodelicznej i niezależnej, warte nowych odczytań i reinterpretacji.
Słynny cykl Czarnych Kart, zwany także Leksykonem, Encyklopedią, Nowym Bezpretensjonalnym Pismem Świętym w Obrazach albo Nowym Chaosem w Obrazach jest quasi-surrealistycznym, przewrotnym leksykonem symboli. Trzydzieści czarnych kart na kartonie o formacie 70 x 70 cm przedstawia pozornie nieuporządkowane hieroglify, fantazmaty i osobiste notatki.
Z kolei Ouroboros Oneironu to panopticum grupy z 1968 roku, którzy w reakcji na najazd wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, stworzyli antologię zawierającą ich teksty i tłumaczenia dotyczące ezoterycznych wątków praskich, mapę Europy Środkowej z Pragą w punkcie centralnym, alchemiczne ryciny, a także pastisz Franza Kafki - nowelę W teatrze autorstwa Henryka Wańka. Ouroboros powstał w ilości dziesięciu egzemplarzy i udostępniany był zaprzyjaźnionym osobom.
Wątek praski Oneironu jest też istotny w kontekście rozumienia 1968 roku nie całkowicie zdominowanego w Polsce wydarzeniami marcowymi, ale otwartego na inne kręgi kontrkulturowe i wydarzenia polityczne tego czasu.

Do Pragi i wątków Czechosłowacji nawiązuje również cykl The quick brown fox jumps over the lazy dog Yana Tomaszewskiego. Tytułowe zdanie to najpopularniejszy anglojęzyczny pangram - zdanie zawierające wszystkie litery alfabetu, używane m.in. przy sprawdzaniu poprawności druku znaków, ale i do zabaw językowych.
Tomaszewski stosuje do pangramu czcionkę Antykwa Preissiga zaprojektowaną w 1925 roku przez czeskiego typografa Vojtecha Preissiga dla czeskiego pawilonu na Międzynarodową Wystawę Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa w Paryżu. Artysta rozwija sentencję w postaci wielu potencjalnych prac i mitologii powstałych w kręgu czechosłowackiego surrealizmu i kubizmu jako wyraz tożsamości miejsca i czasu, tworząc zarazem wieloznaczną narrację rozpiętą pomiędzy biegunami pozornie sztywnych pojęć: narodowe - kosmopolityczne; rękodzieło - cyfryzacja; męskie - żeńskie; uniwersalne - osobliwe.

Równolegle do wystawy Pismo odbywa się w Kronice indywidualna wystawa Yana Tomaszewskiego Message from Charlotte realizowana wspólnie z Fundacją Imago Mundi.

Podczas otwarcia wykład performatywny Yana Tomaszewskiego oraz koncert X-Navi (Rafał Iwański).
Wstęp wolny!


Yan Tomaszewski (ur. 1984) - polsko-francuski artysta, ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Pięknych w Paryżu. Wystawy indywidualne: The Boogeyman, Middelheim Museum, Antwerpia 2015; Szczuka's chest, Muzeum Sztuki Łódź, 2014; Museum of Reproduction, Galeria Asymetria, Warszawa 2013; Embellissements, Primo Piano Gallery, Paryż 2012. Wystawy zbiorowe, m.in.: Nouveau Festiwal, Centre Pompidou 2015, The Testers' Salon, Chalet Society, Paryż 2013; Manifesta 9, The deep of the Modern, Genk 2012; Salon de Montrouge, Montrouge 2011.
______________________

Cykl Kroniki Archeologie rozpoczęty został w 2006 roku. Zaprezentowano wówczas równolegle Plany Anety Grzeszykowskiej i Jana Smagi oraz selekcję Zapisu socjologicznego Zofii Rydet. Kuratorzy (Sebastian Cichocki i Stanisław Ruksza) chcieli wówczas ująć „pewne zagadnienia polskiej fotografii konceptualnej jako nietypowego ciągu przyczynowo-skutkowego, pełnego zaskakujących analogii i korelacji” i stwierdzali, że „inspiracje nie zawsze są bezpośrednie, a tzw. odkrycia artystyczne, mimo usilnych działań historyków sztuki, rzadko układają się w ciągi chronologiczne. W większym stopniu niż z linearnym postępem mamy do czynienia z ruchami spiralnymi, niekończącymi się powrotami, regresami i skokami, wiązkami zależności”.
Dwa lata później Ruksza postanowił dokonać innego zestawu, pokazując wystawę Archeologie Jerzego Lewczyńskiego i Mikołaja Długosza - cykle Fotografia naiwna i Negatywy znalezione w NY Lewczyńskiego oraz slide-show Pogoda ładna, aż żal wyjeżdżać i Real Foto Długosza podkreślając istnienie od kilku dekad podobnych postaw archeologicznych, mikrohistorycznych czy quasi-detektywistycznych, bazujących na materiale znalezionym. W 2015 roku na wystawie Plica polonica zestawiono Fotografie pamiątkowe Lewczyńskiego z cyklem A-Z (Gabloty edukacyjne) Andrzeja Tobisa, będące nie pozbawionym humoru zapisem ikonografii ulicy w Polsce czasów transformacji.

  • Wystawa
wróć do: Wystawy / 2015