Natalia Bażowska. Luna

W naturze wilki żyją w zorganizowanych grupach społecznych, są w stanie stworzyć najbardziej złożoną i funkcjonalną strukturę hierarchiczną w świecie zwierząt. Dla grupy hierarchia jest fundamentalna – jeśli zostaje zaburzona, wataha się rozpada. Wykluczone wilki żyją poza stadem. Są to osobniki, które w jakiś sposób sprawiały stadu trudność: nie chciały lub nie mogły się podporządkować. Żyjąc w odosobnieniu, w celu uniknięcia konfliktów, nie znaczą swoim zapachem terytoriów, często też rezygnują z wycia. Samotne wilki intensywnie wędrują w poszukiwaniu niezajętego jeszcze obszaru, na którym mogą zamieszkać, a także w poszukiwaniu innych osobników, w poszukiwaniu bliskości.

Luna – bohaterka, a zarazem współtwórczyni pracy Natalii Bażowskiej – jest wilczycą oddzieloną od stada, żyjącą na terenie Wilczego Parku w Stobnicy, prowadzącego prace nad zachowaniem rzadkich i ginących gatunków zwierząt polskich. Przebywające tam wilki są w pewnym stopniu socjalizowane z ludźmi, przez co stają się wobec nich bardziej ufne, tracą na swej dzikości i ostrożności wobec człowieka – gatunku, który kiedyś nieomalże doprowadził do ich zagłady. Jednak oba gatunki są do siebie psychicznie podobne: żyją w grupach, planowo zakładają rodziny, posiadają osobnika alfa, prowadzą grupowe wyprawy i odznaczają się ksenofobicznym stosunkiem do obcych.
„Przebywając z nią i obserwując jej zachowanie doszłam do wniosku w jak bardzo podobnej sytuacji jesteśmy. Podgryzając, obwąchując, śpiąc ze mną, Luna dopuszcza mnie do bardzo prywatnej sfery swoich zachowań. Poczucie bliskości jest silniejsze od instynktu samozachowawczego.” W pracy Bażowskiej obserwujemy kolejne fazy międzygatunkowego porozumienia: od zdystansowanej obserwacji, przez akceptację, aż po cielesny kontakt.

Wystawa Luna, zwracając uwagę na oczywisty fakt egoizmu człowieka, zapominającego o tym, jak bardzo uzależnieni jesteśmy od świata przyrody, otwiera przestrzeń komunikacji międzygatunkowej, prowokując zbliżenie z dzikim Innym.
W antropocentrycznym świecie przypisujemy zbyt dużą rolę komunikacji werbalnej, przeciwstawiając symbol zwierzęcemu gestowi, co buduje przepaść w kontaktach między światem ludzkim a zwierzęcym. Badania interakcjonistyczne pokazują, iż komunikowanie się obu gatunków może odbywać się na zasadzie empatii kinestetycznej – człowiek obserwując ruchy i gesty zwierząt stara się zrozumieć ich intencje i znaczenia zachowań; zwierzęta obserwując ruchy człowieka starają się zrozumieć jego zamiary. Coraz częściej wskazuje się na lekceważoną rolę kanałów niewerbalnych, zwracając uwagę na zróżnicowanie języków i form komunikacji, uwzględniając całe spektrum gatunków, ich odmienne cechy i wzorce behawioralne, afektywne, kognitywne, organizację społeczną etc. Współczesne badania w dziedzinie animal studies umożliwiają zerwanie z dotychczasowym paternalistycznym podejściem do zwierząt.
Wnikliwa obserwacja i zmysłowy kontakt ze zwierzęciem umożliwia poznanie jego sposobów percepcji rzeczywistości i własnego ciała. Jak mówi artystka na temat projektu: „Obecność i fizyczna bliskość, cielesne doświadczanie świata jest ekwiwalentem językowego sposobu komunikacji i formowaniu wzajemnych relacji. Wspólnym mianownikiem dla wszystkiego co żyje jest ciało. Mimo, że ma ono różną wrażliwość, plastyczność czy zmienność, dzięki niemu można przekraczać, uelastyczniać i na nowo ustawiać granice światów różnych gatunków. Porozumienie międzygatunkowe może odbywać się przez kontakt fizyczny, gesty i spojrzenia, wydzielanie zapachów czy obserwację ciała <<rozmówcy>>. Ciało umożliwia przekazanie informacji, może więc też być sposobem na stworzenie bliskości, budowanie wzajemnej emocjonalnej akceptacji i wykształcenie się więzi. Dla obu stron najważniejsze jest nauczenie się właściwej interpretacji tego języka.”

Natalia Bażowska (ur.1980r.) - artystka wizualna, malarka. Ukończyła Śląski Uniwersytet Medyczny (2005) oraz z wyróżnieniem Akademię Sztuk Pięknych w Katowicach (2012). W 2010 roku obroniła doktorat w Katedrze i Klinice Psychiatrii SUM - Ocena emocji wywołanych przekazem wizualnym u osób cierpiących na depresję. Interesuje ją człowiek, jego psychika i fizjologia. Jednocześnie obserwacje zachowań zwierząt w ich naturalnym środowisku w połączeniu ze zdobytą wiedzą medyczną umożliwiają jej odnajdowanie podobieństw pomiędzy światem ludzi a zwierząt.

WSTĘP WOLNY!

  • Wystawa
wróć do: Wystawy / 2015