Na wystawę składają się trzy elementy: sztuczny ogród z uzewnętrznionymi mechanizmami podtrzymującymi jego istnienie (pompy, lampy, system nawadniajacy, system zegarowy etc.); film bazujący na wywiadzie artysty z Irmą Koziną (historykiem sztuki Uniwersytetu Śląskiego) poświęconym przemianom w myśleniu o ogrodach na przełomie XIX i XX wieku; dokumentacja planów altanek ogródków działkowych.

Tematyka ogrodów jest dziś intensywnie eksplorowana. Z jednej strony służy na przykład celom promocyjnym miast, konstruujących neoliberalną propozycję organizmu miejskiego skierowaną przede wszystkim dla tzw. klas kreatywnych i deweloperów.

Z drugiej, ogrody stanowią żywą, oddolną, obywatelską aktywność np. guerilla gardening czy chociażby ogródki działkowe, kształtując wizję zrównoważonego rozwoju miast.

Stanisław Ruksza

 

Hortus Conclusus

"Ogród jest lustrem, w którym odbija się nasze wyobrażenie o świecie, o raju i o władzy. Od starożytności do czasów współczesnych architektura i moda ogrodowa ulegała zmianom odzwierciedlającym przewartościowania, jakie zachodziły w koncepcjach filozoficznych, politycznych i ekonomicznych. Zawsze jednak ogród miał być namiastką czegoś lepszego - stanu natury, który porzuciliśmy, by żyć w miastach.

Zamknięte ogrody średniowiecznych wirydarzy z centralnie umieszczoną fontanną i otoczone krużgankami odpowiadały światu sprzed rewolucji kopernikańskiej: oto Ziemia w środku, wokół niej planety, słońce i firmament niebieski. Albo inaczej: Bóg będący fontanną życia, skupia na sobie uwagę wszelkiego stworzenia. Późniejszy ogród francuski, to apoteoza władzy człowieka nad naturą, ale też symbol świata poddanego woli absolutnego monarchy. Angielskie ogrody z XVIII wieku - tak podziwiane przez romantyków - miały ukazywać wzniosłość przyrody, ale też i harmonię pomiędzy naturą a człowiekiem, który jest jej częścią. Ogród modernistyczny natomiast, to ogród inżynierów. Wielkim celem i projektem modernistów było nie tylko zapanowanie nad przyrodą, ale przede wszystkim zapanowanie nad ewolucją człowieka. Teoria Darwina sugerowała, że przetrwają ci, którzy najlepiej przystosują się do panujących warunków. Tymczasem w czasach Darwina i jego uczniów, panujące warunki kojarzyły się głównie z przemysłowym miastem pełnym przestępczości, patologii, chorób i brudu, zaś większość mieszkańców tych miast, to robotnicy żyjący w zatrważających warunkach.

Modernistyczny ogród jest więc tworem inżynierów społecznych, którzy żywili wiarę, że przez kontakt z przyrodą mieszkańcy przemysłowych miast odpoczną od toksycznych warunków, w jakich pracują i mieszkają. Wszelako ogród modernistów, to także pomnik, który inżynierowie wystawiali sobie samym: oto bowiem model nowej władzy - władzy ludzi wykształconych, którzy dzięki swojej wiedzy i umiejętnościom są w stanie sterować przemysłem, ekonomią i społeczeństwem. Nowa technokratyczna władza modernizmu ma być tak niewidoczna, jak ukryte wśród roślin w parku są automatyczne systemy nawadniania. Ma wskazywać wyborcom właściwe ścieżki, niczym punktowe światła w zagajnikach. Ma być nieomylna, jak nieomylnie uczone są tabliczki z łacińskimi nazwami gatunków roślin stojące przed co ważniejszymi okazami drzew, krzewów i kwiatów.

W projekcie Hortus conclusus postanowiłem skonfrontować dwie wizje ogrodów: zamknięty ogród (hortus conclusus) średniowiecza z modernistycznym modelem ogrodu inżynierów. Pozornie trudno o większy kontrast niż pomiędzy zamkniętym światem średniowiecza, a otwartym wszechświatem wiedzy i technologii epoki modernizmu. Tymczasem jeśli spojrzymy na ogrody, czyli modelowe przedstawienie idealnego świata, okaże się, że nie zmieniło się aż tak wiele. Tylko obrys stał się mniej regularny, a symbole władzy bardziej ukryte".

Krzysztof Miękus

 

Krzysztof Miękus (ur.1975) - artysta, kurator, dziennikarz. Absolwent Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych UW oraz Szkoły Reportażu Collegium Civitas. W latach 2000 - 2003 zajmował się dokumentem fotograficznym. Współpracuje z takimi instytucjami, jak Miesiąc Fotografii w Krakowie, Sittcomm Award w Bratysławie, galerią Školska 28 w Pradze, galerią Jack Shainman w Nowym Jorku, Sirius Art Centre w Cobh (Irlandia), Instytutem Sztuki Wyspa w Gdańsku, CSW Łaźnia w Gdańsku, Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz Polską Akcją Humanitarną. W swoich działaniach artystycznych wykorzystuje różne media, głównie fotografię i wideo. Działa na pograniczu sztuk wizualnych i dokumentu. Od 2008 roku realizuje wieloetapowy projekt zatytułowany Mittel, poświęcony współczesnej ikonografii i mitologii Europy Środkowej.

 

Mecenasi:

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum Historii Polski, Urząd Marszałkowski woj. śląskiego, Urząd Marszałkowski woj. małopolskiego, Szwajcarska Fundacja dla Kultury Pro Helvetia

Partnerzy organizacyjni:

Muzeum Śląskie, Muzeum w Gliwicach, Czytelnia Sztuki, Sosnowieckie Centrum Sztuki ? Zamek Sielecki, Galeria Extravagance, Muzeum Miejskie w Tychach, Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego w Zabrzu Guido, Górnośląski Związek Metropolitalny, Instytut Socjologii Uniwersytetu Śląskiego, Miejski Dom Kultury Batory w Chorzowie, Fundacja Brama Cukermana, Regionalny Ośrodek Kultury w Katowicach.

Miasta: Chorzów, Sosnowiec, Piekary Śląskie

Patroni medialni i partnerzy medialni Projektu: TVP Katowice, Dziennik Zachodni, NaszeMiasto.pl, Ultramaryna, Nowa Gazeta Śląska, Brief 4 Poland, Fotopolis.pl, PlFoto, MM Silesia.

Krzysztof Miękus pragnie podziękować firmie Stych oraz prof. Irmie Kozinie, Magdzie Wiluś i zarządowi Rodzinnych Ogródków Działkowych im. A. Czarneckiego w Chorzowie

 

o programie PROJEKT METROPOLIS:

Program Projekt Metropolis podejmuje się stworzenia współczesnego portretu Górnego Śląska i Zagłebia. Otwiera dyskusję artystów wizualnych i dźwiękowych, a sztukę traktuje jako narzędzie poznawcze, a nie realizujące przyjęte założenia, życzeniowy obraz.

Celem projektu jest odkrywanie równoległych, istniejących obok siebie: miast w mieście, regionów w regionie. Czy bowiem znamy rzeczywiście nasz region, metropolię, miasta, dzielnice. Czy to jeden wizerunek, a może raczej jest ich wiele? Szereg nakładających się na siebie, przenikających obrazów: życzeniowych, ale i niechcianych, bazujących na tradycji, ale i wyraźnie od niej się odcinających. Metropolis uwzględnia wiele perspektyw: społecznych, ekonomicznych, historycznych, kulturowych, politycznych?

Na działania programu Projekt Metropolis składają się m.in. rezydencje artystyczne na terenie całego Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego, oraz akcje opierające się na aktywności mieszkańców regionu. Podsumowanie projektu (konferencje, wystawy, publikacje) odbędzie się w 2014 roku dużą wystawą w nowej siedzibie Muzeum Śląskiego w Katowicach.

Organizatorem projektu jest Fundacja Imago Mundi. Partnerem merytorycznym projektu jest Kronika CSW w Bytomiu.