Cytując Jolantę Brach-Czainę: „podstawę naszego istnienia stanowi codzienność”. Dom jest obszarem krzątania się. Wstydzimy się tej codzienności, chociaż jest sensem naszej egzystencji. Dlatego powinniśmy robić wszystko, by obedrzeć ją ze wstydu i banału, wydobyć na światło dzienne. Symboliczny dom jest miejscem oddawania przez kobiety daniny społeczeństwu – daniny w postaci opieki i sprzątania. Zawody pielęgniarki oraz sprzątaczki nadal występują w powszechnym użyciu tylko w formie żeńskiej. Nie bez przyczyny są też źle opłacane. Do pracy w obszarach opieki i sprzątania społeczeństwo nie potrafi nabrać szacunku, prace te bowiem wykonywane były i są za darmo, jako obowiązek kobiety, część jej życiowej roli. Kobiety wykonują średnio 4,5 godziny prac domowych dziennie, bezpłatnie. Wykonują także 80 procent wszystkich obowiązków domowych.

Podczas pracy nad cyklem wystaw Dom Kobiet w CSW Kronika, zastanawiać się będziemy w jakim miejscu jest rodzimy ruch kobiecy po ponad stu latach od uzyskania przez Polki praw wyborczych. Do wystawy „Musiałam sama stać się słońcem” zaprosiłyśmy trzy artystki oraz grupę kobiet z klubu Amazonek. Z ich prac odczytujemy indywidualne kobiece doświadczenia, które są dla nich aktualnie najważniejsze, będąc jednocześnie próbą odnalezienia się w dobie chaosu i wszechobecnego zagrożenia.

W przedpokoju do lepszego jutra, sypialni, pokoju ze światła i sali balowej odczuwamy energię przesyłaną wzajemnie między kobietami, ale także skierowaną do samych siebie. Opiekuńczość skierowana jest nie na zewnątrz, jak w stereotypowej roli, lecz do środka, poprzez formy samoleczenia, budowania strefy ochronnej, wreszcie przez spontaniczny, wspólny taniec. W myśl poetki Anny Świrszczyńskiej: „Kiedy zgasło nade mną słońce, musiałam sama stać się słońcem. To było trudne, ale teraz jaka wygoda”.

____________

Małgorzata Goliszewska (ur. w 1985) – artystka multimedialna, reżyserka. Absolwentka Akademii Sztuki w Szczecinie. Pracuje z różnymi mediami (film, wideo, obiekty, instalacje, fotografia, performance, tekst, dźwięk, rysunek). Interesuje ją badanie i poszerzanie granic dokumentu oraz bezpośrednia praca z drugim człowiekiem. Stypendystka Fundacji Vordemberge-Gildewart (2017), Festiwalu Młoda Polska (2015), Socrates Erasmus na University of Art and Design w Cluj-Napoca, Rumunia (2014) Laureatka Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2014, 2013). Laureatka 13. edycji konkursu Artystyczna Podróż Hestii.

Dorota Hadrian (ur. 1984 r.) – artystka sztuk wizualnych. W latach 2004-2010 studiowała na Wydziale Rzeźby i Grafiki na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, uzyskała stopień doktory na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. W roku 2008 otrzymała stypendium im. Jana Matejki, a w latach 2010 i 2014 była stypendystką MKiDN. W działalności artystycznej sięga po wypracowane przez klasyczną sztukę europejską wzorce ikonograficzne, operuje kulturowymi, wieloaspektowymi nawiązaniami, aluzjami oraz cytatami. Tematem badań czyni walkę ze stereotypami w kulturze i popkulturze. Głównymi środkami wyrazu artystki jest rzeźba, wideo i malarstwo. Mieszka i pracuje w Bytomiu. Laureatka Nagrody Prezydenta Bytomia MUZY 2019 za osiągnięcia twórcze.

Patrycja Orzechowska – artystka multimedialna, autorka książek artystycznych; zajmuje się fotografią, kolażem, ceramiką, instalacją, zbieractwem, grafiką użytkową i ready-mades. Absolwentka grafiki na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Wielokrotna stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałka Województwa Pomorskiego i Prezydenta Miasta Gdańska. Jej prace były prezentowane na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych i zbiorowych, znajdują się w kolekcjach prywatnych i publicznych. Mieszka i pracuje w Gdańsku.
www.patrycjaorzechowska.com

____________

Dom Kobiet to nowy cykl w Kronice, prezentujący aktualną sytuację kobiet w Polsce poprzez ich osobiste opowieści, mikroherstorie.

Projekt wystawienniczy jest esejem wizualnym dziś aktywnego pokolenia artystek multimedialnych, opartym na doświadczeniu ich poprzedniczek: tych, które na początku XX w. rozpoczęły proces wyrównywania kobiecych praw, mając jednocześnie istotny wpływ na odzyskanie niepodległości oraz aktywistek lat 60. i 70. Zaproszone do projektu artystki skupiają się na tych samych społecznych problemach, które wciąż wymagają wizjonerskiego podejścia, rewidują postulaty stawiane przez ostatnie dziesięciolecia w myśl zasady: trzeba spojrzeć wstecz, żeby zrozumieć co jest jeszcze do zrobienia, i żeby to zrobić dobrze.

Tytuł „Dom Kobiet” nawiązuje do dwóch historycznych dzieł kultury. Pierwsze to dramat psychologiczno-obyczajowy Zofii Nałkowskiej. Jego teatralna premiera w marcu 1930 roku była przełomowym momentem dla polskich dramatopisarek, stanowiąc zerwanie z dotychczasowym monopolem mężczyzn w dziedzinie twórczości teatralnej.

W utworze Nałkowskiej tytułowy dom to świat kobiet osamotnionych, nieszczęśliwych, żyjących przeszłością, bezradnych bez mężczyzn. To dramat kobiet niepotrzebnych, nie mających wpływu na własne życie. W CSW Kronika odwracamy tę sytuację, nadając tytułowemu i symbolicznemu domowi kobiet moc sprawczą.

Drugi ze wspomnianych kontekstów to przełomowa w historii sztuki współczesnej wystawa „Womanhouse” (1972), którą przypominamy w pięćdziesiątą rocznicę jej powstania. Była to pierwsza publiczna feministyczna instalacja artystyczna i przestrzeń performatywna zorganizowana przez Judy Chicago i Miriam Schapiro, współzałożycielki California Institute of the Arts Feminist Art Program. Ich zamiarem było przekształcenie środowiska domowego w takie, które w pełni wyrażało doświadczenia kobiet. W opuszczonym wiktoriańskim domu w Hollywood powstała wystawa, która wprowadzała feminizm do powszechnej świadomości, co na początku lat 70. było rewolucyjnym aktem i przyczynkiem do licznych debat. W projekcie z 1972 roku artystki prezentowały „mieszczańskie” role kobiet, a poprzez zaaranżowanie poszczególnych pomieszczeń domowych w formie instalacji artystycznych przyglądały się aktualnej świadomości społecznej.

Wystawy w CSW Kronika będą w luźnej formule nawiązywać do tej ekspozycji. Przestrzeń galerii, będąca oryginalnie mieszkaniem w kamienicy żydowskiej rodziny Cohnów, będzie aranżowana przez artystki i uczestniczki projektu z wykorzystaniem formy site-specific.

Zaproszone przez nas artystki sztuk wizualnych poszerzają praktykę artystyczną o szeroko pojęte działania interdyscyplinarne. Ich prace są wynikiem analizy struktur społecznych, konsultacji i działań warsztatowych. Mimo, że autorki posiadają różny background i doświadczenie, prowadzą swoją praktykę artystyczną w oparciu o dążenie do społecznej zmiany. Podejmują problematykę nierówności kobiet w wielu obszarach: ekonomicznym, edukacyjnym, mniejszości narodowych, etnicznych, seksualnych. Niektóre z prac będą tworzone w wyniku warsztatów partycypacyjnych z grupami kobiet w Bytomiu.